Analiza cyklu Kondratiewa

Badania nad cyklami koniunkturalnymi zaczęły się bardzo dawno temu i trwają do dnia dzisiejszego. Inwestorzy, którzy patrzą na rynek kapitałowy w długim horyzoncie mają bardzo pozytywne mniemanie o jednym z najbardziej znanych ekonomistów – Nikołaja Kondratiewa. Ekonomista lubował się w cyklach koniunkturalnych. W 1928 opublikował pracę pod tytułem: Wielkie cykle koniunktury gospodarczej, w której przeanalizował przebieg długoterminowych cykli koniunkturalnych w Anglii, Niemczech, Stanach Zjednoczonych oraz Francji. Wnioski jakie wyciągnął są bardzo interesujące, odkrył, że w gospodarce występują pewne regularne cykle gospodarcze, które przybierają formę cyklu trwającego zazwyczaj od 50 do 60 lat.

Cykle Kondratiewa

Cykle Kondratiewa rozpoczęły się od obserwacji przyrody, która bazuje na powtarzalności. Każdego dnia na świecie możemy zaobserwować powtarzalność zjawisk, na samym początku mamy dzień, potem noc i tak dalej. Cykle w przyrodzie znane są ze swojej dokładności. Kondratiew zaczął zastanawiać się, czy cykle występują również na rynku kapitałowym.

W swoich badaniach przebadał 25 czynników gospodarczych wpływających na koniunkturę gospodarczą. Całe badanie ekonomisty nie poszło na marne, udało mu się przewidzieć wielki krach oraz depresję na rynku w 1930 roku. Według Kondratiewa proces dużych zmian w gospodarce odbywa się co 50-60 lat. Cały cykl podzielił na cztery pory roku.

Źródło: afterthemillennials.com

Wiosna Kondratiewa

Według ekonomisty jest jednym z najlepszych czasów do inwestycji. Dany okres charakteryzuję się bardzo niskim poziomem zadłużenia, który powoli powinien zacząć rosnąć. Po zimie gospodarka oczyszczona jest ze złych inwestycji oraz nadmiernego zadłużenia, co przekłada się na bardzo niski poziom zaufania. Inflacja jest na bardzo niskim poziomie, a wzrost gospodarczy zaczyna przyspieszać. W takich warunkach rynkowych Kondratiew zaznacza, że powinniśmy ulokować swój kapitał w nieruchomościach oraz akcjach. Gospodarka w tym okresie wyróżnia się:

• Bardzo szybkim wzrostem gospodarczym
• Niską inflacją
• Hossą na rynku akcji
• Bessą na rynku złota
• Niskim poziomem zadłużenia
• Niskim poziomem zaufania

Lato Kondratiewa

Po wiośnie nadchodzi lato, czyli spowolnienie gospodarcze. Wzrost zadłużenia przekłada się na rosnącą presję inflacyjną. Rosnąca presja inflacyjna wywiera coraz większy nacisk na władze monetarne, które podnoszą stopy procentowe. Podwyższony koszt pieniądza doprowadza do krachu na giełdzie. W takich warunkach według Kondratiewa powinniśmy przenieść swój kapitał do metali szlachetnych, surowców oraz nieruchomości. Gospodarka w tym okresie wyróżnia się:

• Wolniejszym wzrostem gospodarczym
• Rosnącą inflacją
• Bessą na giełdzie
• Hossą na rynku złota
• Rosnącym długiem
• Możliwą stymulacją fiskalną oraz monetarną

Ponadto Kondratiew zauważył, że w okresie lata zawsze pojawiała się wojna.

Jesień Kondratiewa

W przyrodzie po lecie zawsze nadchodzi jesień, w tym przypadku jest tak samo. O tej porze roku znaczny wzrost długu napędza wzrost gospodarczy. Możemy zauważyć dynamiczny spadek inflacji. Rosnący dług powoduje wzrosty na rynku długu, a tym samym hossę na giełdzie. Ceny nieruchomości osiągają bardzo skrajne wyceny. W gospodarce możemy zauważyć bardzo wysoki poziom optymizmu, przekłada się to na dużą bessę w gospodarce. Podsumowując, gospodarka w tym okresie charakteryzuje się:

• Bardzo szybkim wzrostem zadłużenia
• Silną hossą na giełdzie oraz na rynku obligacji
• Ceny nieruchomości sięgają do nieba
• Bessa na złocie
• Bardzo wysoki poziom zaufania do zewsząd nadchodzącego dobrobytu
• Dynamiczny spadek inflacji

Zima Kondratiewa

Zima jest bardzo niebezpieczna. W tym momencie cyklu możemy nawiązać do wielkiej depresji z 1930 roku. Dana pora roku charakteryzuje się wielkim spowolnieniem gospodarczy, a tak naprawdę depresją, która doprowadza do bardzo dużego bezrobocia w gospodarce oraz utraty resztki zaufania do władzy. Bankructwa na poziomie rządowym, korporacyjnym oraz prywatnym czają się za każdym rogiem. W gospodarce panuje deflacja, wzrost stóp procentowych już nie powoduje wzrostu akcji kredytowej. Przez bankructwa dług publiczna spada względem PKB. Podczas zimy trwa szukania kozła ofiarnego, na którego zostanie zrzucona cała odpowiedzialność za krach. Podsumowując, gospodarka w okresie zimy charakteryzuje się:

• Depresją gospodarczą
• Spadkiem długu względem PKB
• Dużą ilością bankructw
• Bessą na giełdzie
• Deflacją
• Załamaniem cen nieruchomości, obligacji oraz surowców
• Hossą na złocie
• Spadekiem zaufania

Cykl Kondratiewa na rynku

Źródło: safehaven

Powyższa grafika przedstawia cykle Konratiewa dla Stanów Zjednoczonych. Od 1980 roku mieliśmy do czynienia z trzema pełnymi cyklami i jednym niedokończonym. Poprzednie trzy cykle gospodarcze odbywały się regularnie, natomiast obecny trwa od 1950 roku, czyli ma prawie 70 lat.

Na wykresie zostało zaznaczone kilka podstawowych informacji takich jak: wskaźnik PPI, 10 letnia rentowność obligacji amerykańskich oraz indeks S&P 500. Na indeksie S&P 500 kolorem czerwonym zaznaczono jesień, czyli rosnącą inflację oraz bardzo silną hossę. Tak jak wcześniej powiedzieliśmy obecny cykl trwa od 1950 roku, czyli dłużej od średniej. Powodem przedłużającej się jesieni są banki centralne, które za wszelką cenę starają się uchronić światową gospodarkę oraz system monetarny przed rozpadem.

Cykle Kondratiewa powiązane są z odkryciami technologicznymi, które były motorem napędowym w poszczególnych fazach cyklu.

Pierwsza faza wzrostu oraz dobrobytu społecznego trwała od końca XVIII wieku do połowy wieku XIX. W tym momencie powstały takie innowacje jak maszyna parowa, mechaniczne krosna. Skutkiem tego było powstanie nowych klas społecznych. Druga fala przyszła razem ze stalą w połowie XIX wieku. Popyt na stal sprzyjał rozwojowi kolei, która umożliwiła szybszy transport oraz masową produkcję. W trzeciej fali motorem napędowym ludzkości była elektryczność oraz chemia. Czwarta fala, zaraz po kryzysie 1930 roku przyniosła ludziom motoryzację. Ostatnia fala, która rozpoczęła się w latach siedemdziesiątych XX wieku jest informatyzacja. Po raz pierwszy ludzkość nie opiera się na surowcach, lecz na patentach oraz prawach autorskich.

Klucz do cyklu Kondratiewa

Kluczem do cyklu Kondratiewa jest dług wyrażony jako procent PKB, który w ostateczności jest wyznacznikiem aktualnej pory roku. Zasada jest bardzo prosta, niskie zadłużenie charakteryzuje państwa, w których jesteśmy na początku cyklu Kondratiewa. Wysoki poziom zadłużenia w stosunku do PKB przypada na państwa, w których znajdujemy się w późniejszym etapie cyklu.

Źródło: mckinsey

W powyższej tabeli zobrazowano dług państw rozwiniętych oraz rozwijających się. Dane pochodzą z drugiego kwartału 2014 roku, zatem cały dług jest na o wiele wyższym poziomie. Z powyższej tabeli wynika, że z największym problemem borykają się państwa rozwinięte. W przypadku Japonii całkowity dług stanowi nawet 400 proc. PKB, dalej jest Irlandia, gdzie wskaźnik jest na poziomie 390 proc. Tak jak wcześniej zostało napisane, tabela jest z 2014 roku, zatem jest zdezaktualizowana. Dług rządowy dla Stanów Zjednoczonych według powyższej tabeli wynosi 77 proc., natomiast na 2016 rok jest to już 105 proc. PKB.

Tak duży poziom długu powoduje, że większość dochodu poświęcamy na spłatę zadłużenia. W takich warunkach gospodarka nie ma siły napędowej do rozwoju. Dla przykładu wystarczy spojrzeć na poniższy wykres.

Źródło: Bloomberg

Na wykresie przedstawiono wzrost gospodarczy Stanów Zjednoczonych odjęty od zaciągniętego długu przez rząd amerykański. Od 2005 roku sytuacja nie wygląda zbyt dobrze. Coraz większy dług nie powoduje już wzrostu gospodarczego. Jest to ewidentna oznaka nadchodzącej zimy.

Tak jak wcześniej zostało napisane, dług w stosunku do PKB jest kluczem do cyklu Kondratiewa.

Źródło: Bloomberg

Na powyższym wykresie linia biała przedstawia dług Federalny USA w stosunku do PKB, na żółto - wzrost gospodarczy Obydwa instrumenty zostały obliczone jako indeks. Wartość 100 przypada na 1981 rok. Na wykresie zostały rozróżnione dwa okresy. PKB została wyrażone w dolarach amerykańskich z 2009 roku. W pierwszym okresie, kiedy dług startował z bardzo niskiego poziomu gospodarka rozwijała się w podobnym tempie. Kiedy dług wzrósł o 110 proc, to gospodarka urosła o 90 proc. Natomiast w drugim okresie dług wzrósł o 94 proc., a gospodarka jedynie o 30 proc., czyli trzy razy szybciej rósł dług niż cała gospodarka. Jeżeli sytuacja taka dalej się utrzyma, to prawdopodobieństwo nadejścia recesji w gospodarce jest o wiele większe.Według teorii zima powinna zakończyć się w 2010 roku, jednakże Kondratiew nie przewidział jednej, bardzo istotnej rzeczy. Po pęknięciu bańki internetowej w 2000 roku gospodarka pogrążyła się w mocnej depresji, która dzięki działaniom banków centralnych szybko przeszła w niepamięć. Właśnie w tamtym momencie rozpoczęła się zima, która trwa do tej chwili. Bankom centralnym udało się uchronić wielkie korporacje oraz zbyt zadłużone podmioty przed bankructwem. Stopy procentowe zostały obniżone niemal do zera. Przez bardzo niskie stopy procentowe ceny nieruchomości zostały wywindowane do bardzo wysokiego poziomu. Po pęknięciu bańki w 2008 roku po raz kolejny poczuliśmy zimę. Bynajmniej w tym przypadku również przyszły z pomocą banki centralne, które uchroniły świat przed powtórką z 1930 roku, a tym samym zima została rozciągnięta w czasie.

Po 2008 roku banki centralne wpompowały w rynek kapitałowy biliony dolarów amerykańskich, robią to już osiem lat, jednakże problemy tylko się nasilają. Pomimo wszelkich starań banków centralnych zima nadejdzie, jednakże nie wiadomo, z której strony. Według cyklu Kondratiewa zima charakteryzuje się bankructwami na szeroką skale. Po 2008 roku doszłoby do tego, jednakże banki centralne wyratowały upadające firmy z opresji. Od tamtego czasu stopy procentowe znalazły się na bardzo niskim poziomie, a dług od tamtego czasu cały czas rośnie. Rosnący dług już nie stymuluje gospodarki w takim stopniu jak kiedyś. Przyszły kryzys finansowy na dużą skale może zakończyć zimę. W takich warunkach rynkowych powinniśmy przekierować swoje aktywa w stronę metali szlachetnych.

Podsumowanie

Cykl Kondratiewa jest bardzo ciekawą teorią, która w głównej mierze bazuje na powtarzalności. Badając zależności gospodarcze możemy nawiązać również do psychologii człowieka, która może wyznaczać długoterminowe trendy w gospodarce. Podczas zimy, czyli wtedy kiedy panuje bardzo wysokie bezrobocie społeczeństwo poszukuje nowych rozwiązań. Nowe rozwiązania prowadzą do wzrostu gospodarczego oraz poprawy optymizmu, a tym samym na rynku panuje lato. Wszyscy zapominają o ostatnim kryzysie i zaczynają żyć oraz zaciągać nowe kredyty. Nowe kredyty poruszają konsumpcję, a tym samym wzrost gospodarczy staje się coraz większy. Podczas jesieni władze starają się utrzymać dobrobyt stymulacją fiskalną oraz monetarną. Zbyt tani kredyt doprowadza do bardzo dużej ilości nietrafionych kredytów oraz jeszcze większego zadłużenia względem PKB. Gdy zadłużenie nie powoduje już wzrostu gospodarczego nadchodzi zima, która doprowadza do bankructw na szeroką skale źle zarządzanych firm. Znając dane zależności oraz cykl Kondratiewa jesteśmy wstanie odpowiednio dobrać aktywa inwestycyjne na daną porę roku, a tym samym zwiększamy swoją przewagę nad rynkiem.

O Admirals

Jako regulowany broker zapewniamy dostęp do jednych z najczęściej używanych platform transakcyjnych na świecie. Możesz handlować z nami indeks CFD, akcjami i funduszami ETF.

Ten materiał nie zawiera i nie powinien być interpretowany jako zawierający porady inwestycyjne lub rekomendacje inwestycyjne lub ofertę lub zachętę do zawierania transakcji na instrumentach finansowych. Należy pamiętać, że analizy instrumentów finansowych, które odnoszą się do wyników osiągniętych w przeszłości, mogą się zmieniać w czasie. Przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji inwestycyjnej, powinieneś zasięgnąć porady niezależnego doradcy finansowego, aby upewnić się, że rozumiesz związane z tym ryzyko.